Prof. Dr. Türk:
“Meclis’te 360 – 399 oy aralığında kabul edilen Anayasa değişikliği kanunu zorunlu olarak; 400 ve daha çok oyla kabul edilen Anayasa değişikliği kanunu ise, Cumhurbaşkanının takdirine bağlı olarak halkoyuna sunulur. Bu iki durum dışında halkoylamasına gidilmesi söz konusu değildir. Kısacası, Meclis’ten geçmeyen bir Anayasa değişikliği teklifi halkoyuna sunulamaz.”
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, bu gün başörtüsü ile ilgili Anayasa değişikliği teklifinin TBMM’ne gönderildiğini açıkladıktan sonra “Meclis’te tablo oluşmazsa halkoylaması dahil diğer adımları atmaya hazırız.” dedi. Bu konuda eski Adalet Bakanı Prof. Dr. Hikmet Sami Türk yazılı bir değerlendirme yaptı:
“Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 175. maddesine göre, Anayasanın değiştirilmesi, TBMM üye tamsayısının en az üçte biri tarafından yazıyla teklif edilebilir. Genel Kurulda iki kez görüşülen Anayasa değişikliği teklifinin kabulü, ‘Meclisin üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun gizli oyuyla mümkündür.’ Bu hükme göre üye tamsayısı 600 olan Meclis’te en az 200 imzalı Anayasa değişikliği teklifi, AKP milletvekillerince verilebilir. Teklifin kabulü için gerekli 360 oy ise, ne hâlen 286 milletvekili olan AKP, ne 48 milletvekili olan MHP’nin Cumhur İttifakı desteğiyle ulaşılacak bir rakam değildir. Çünkü Cumhur İttifakı milletvekillerinin toplam oyları (286+48 = 334), Anayasa değişikliği için yeterli değildir. En az 360 oy çıkması için açığı kapatabilecek üçüncü bir partinin desteği gerekir. 360 – 399 oy aralığında kabul edilen Anayasa değişikliği kanunu, Cumhurbaşkanı tarafından Meclis’e iade edilmediği takdirde halkoyuna sunulmak üzere Resmî Gazete’de yayımlanır.
175. maddeye göre ‘Meclis üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile kabul edilen Anayasa değişikliğine ilişkin kanun’ ise, ‘Cumhurbaşkanı tarafından halkoyuna sunulabilir.’ Böylece 400 veya daha çok oyla kabul edilecek Anayasa değişikliği kanununu halkoyuna sunmak, Cumhurbaşkanının takdirindedir. Bu durumda Anayasa değişikliği kanunu halkoyuna sunulmak üzere, sunulmadığı takdirde ise yürürlüğe konmak üzere Resmî Gazete’de yayımlanır.
Her iki durumda halkoyuna sunulan Anayasa değişikliği kanununun yürürlüğe girmesi için halkoylamasında kullanılan geçerli oyların yarısından çoğunun ‘kabul’ oyu olması gerekir. Bu, Anayasa değişikliği yapılması için gerek Meclis’te, gerek toplumda geniş bir mutabakat aranması demektir.
Özetle Meclis’te 360 – 399 oy aralığında kabul edilen Anayasa değişikliği kanunu zorunlu olarak; 400 ve daha çok oyla kabul edilen Anayasa değişikliği kanunu ise, Cumhurbaşkanının takdirine bağlı olarak halkoyuna sunulur. Bu iki durum dışında halkoylamasına gidilmesi söz konusu değildir. Kısacası, Meclis’ten geçmeyen bir Anayasa değişikliği teklifi halkoyuna sunulamaz.”
