İKTİDARLAR, HÜKÜMETLER GELİP GEÇİCİDİR
Hasan Davran

İKTİDARLAR, HÜKÜMETLER GELİP GEÇİCİDİR

İstiklal Marşı’mızın şairi Mehmet Akif'in "Kıssadan Hisse " şiirini bugünlerde yeniden hatırlamak gerekir. Ne diyor Mehmet Akif ?

Geçmişten adam hisse kaparmış... Ne masal şey!

Beş bin senelik kıssa yarım hisse mi verdi?

"Tarih"i  "tekerrür"  diye tarif ediyorlar;

Hiç ibret alınsaydı, tekerrür mü ederdi?

 Tarih boyunca yaşanan olaylar hep bir neden ve sonuç ilişkisi içinde gelirmiş. İnsanlar geçmiş olaylardan ders alıp geleceklerini yönlendirmedikleri için aynı olayların benzerlerini tekrar yaşamışlardır. Bu da insanları aynı sonuçlara götürmeye günümüzde devam ettirmektedir. Tarihte ders almayanlar onu tekrar etmeye mahkûmdurlar.

      İşte bu gerçekler ışığında Türk milletine dünyaya bin yılda nasip olan Atatürk gibi çok büyük lider nasip olmuş. Hem halkını emperyalizme karşı yedi düvel ile halkıyla yenmiş hem de dünya devletlerine örnek olmuştur.

   Atatürk önderliğinde Kurtuluş Savaşı’nı yapan Türk milleti 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyeti ilan edip yönetimi belli bir kesimin elinden almış, yönetim halkın ortak malı olmuş. Türkiye Cumhuriyeti demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.

        Mustafa Kemal Atatürk,  “Türkiye Cumhuriyeti'ni kuran 'Türkiye halkına Türk milleti denir. "Türk devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk'tür.” demiş.

     Atatürkçülük,  Türk milletinin iradesiyle oluşmuş, tarihi bir gelişmenin ürünüdür. Atatürkçülük, her şeyden önce millete haklarını tanıma ve tanıtmadır; millet egemenliğinin ifadesidir. Atatürkçülük bir kurtuluştur, milletçe bağımsızlığa kavuşmadır. Atatürkçülük çağdaş uygarlık seviyesine ulaşmadır, batılılaşmadır, modernleşmedir. Hür düşünceyi temsil eder, hürriyet ve demokrasi anlayışıdır. Laik bir düzen kurma, müspet bilim zihniyetiyle devleti yönetmedir. Modern toplum olma demektir.

      Atatürk ilkelerini temel ilkeler ve bütünleyici ilkeler olmak üzere değerlendirmekteyiz.

    Temel İlkeler: Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Devletçilik, Laiklik ve İnkılapçılıktır.

Bütünleyici ilkeler: Milli Egemenlik, Milli Bağımsızlık, Milli Birlik ve Beraberlik. "Yurtta sulh, cihanda sulh", Çağdaşlaşma, Bilimsellik ve Akılcılık, İnsan ve İnsanlık Sevgisidir.

     Bu ilkeler doğrultusunda 1923-1950 arası dönemde neler yapıldı.( Atatürk'ün hayatta olduğu dönem ve sonrası İnönü dönemi)

1923

 - Cumhuriyet Halk Partisi Kuruldu. (9 Eylül 1923

 - CHP Genel Başkanlığına Mustafa Kemal Atatürk seçildi. (11 Eylül 1923)

- Ankara Başkent ilan edildi. (13 Ekim 1923)

- Cumhuriyet ilan edildi (29 Ekim 1923)  

1924

 - Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu kuruldu.  

 - Hilafet kaldırıldı.  

 -Tevhid-i Tedrisat (Öğretim Birliği) kabul edildi.

 - İlköğretim zorunlu hale getirildi.  

 - Lozan Antlaşması yürürlüğe girdi.

 - Gölcük'te ilk tersane ünitesi kuruldu.

 -Devlet Demiryolları  kuruldu.  

 -İstanbul - Ankara arasında ilk yolcu uçağı seferi yapıldı.

  -Türkiye İş Bankası kuruldu. 1924 - Türk Kadınlar Birliği kuruldu.  

  - Ankara ilk planlı şehir olarak tanzim edildi.

   - Cumhurbaşkanlığı Orkestrası kuruldu.  

   - Türkiye Tütüncüler Bankası kuruldu.

  - İlk milli sigorta Anadolu Sigorta faaliyete geçti.  

- Bursa'da Karacabey Harası kuruldu.  

 - Milli Sahne Ankara'da ilk tiyatro olarak kuruldu.  

 - Topkapı Sarayı müze olarak ziyarete açıldı.  

 - Türkiye Cumhuriyeti yazılı ilk madeni para tedavüle çıktı.  

1925

 - Atatürk'ün önerisiyle ismini de verdiği Cumhuriyet Gazetesi yayına başladı.   - Danıştay kuruldu.  

 - Türk Hava Kurumu (Türk Tayyare Cemiyeti) kuruldu.  

- İstanbul'da Liman İşleri inhisarı kuruldu.

 - Osmanlı'da köylülerden alınan Aşar Vergisi kaldırıldı.  

 - Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü kuruldu.

 - Sanayi ve Madenler Bankası kuruluş kanunu kabul edildi.  

 - 1920'de Atatürk tarafından kurulan Anadolu Ajansı, Anonim Şirkete dönüştürüldü.

 - Ticaret ve Sanayi Odaları Kanunu kabul edildi.  

 - Gazi Orman Çiftliği kurulmaya başlandı.  

 - Eskişehir Cer Atölyelerinde demiryolu malzemesi üretecek birimler hizmete girdi.  

 - Adana Mensucat Fabrikası üretime başladı.

- Türkiye'nin ilk betonarme köprüsü Menderes Nehri üzerine yapıldı.

 - İlk Cumhuriyet altını basıldı.  

 - Adana ve Bergama Müzeleri açıldı.  

 - Tayyare Cemiyeti'nin katkılarıyla Ankara'da Türk yapımı ilk planör uçuruldu.  

 1926

 - Şeker Fabrikaları kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.  

 - Demir Çelik Sanayinin kurulmasına ilişkin kanun yayımlandı.  

 - Uluslararası saat ve takvim uygulanmasına başlandı.

 - Türk Medeni Kanunu yürürlüğe girdi. Kanunla kadın erkek eşitliği sağlandı.

 - Türk Telsiz Telefon Şirketi kuruldu.  

 - Eskişehir Uçak Bakım İşletmesi açıldı.

 - Yabancı gemilere tanınan ayrıcalıkları kaldıran Kabotaj Kanunu yürürlüğe girdi.

 - İlk şeker fabrikası Alpullu Şeker Fabrikası işletmeye açıldı.  

 - Ankara otomatik telefonu işletmeye açıldı.  

 - İstanbul'da inşaat demiri üreten ilk haddehane açıldı.

 - Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri kuruldu.  

- Amasya, Sinop ve Tokat Müzeleri açıldı.

 - Kayseri Uçak ve Motor Fabrikası açıldı. (1950'li yıllarda Adnan Menderes hükümetince kapatılana kadar bu fabrikada toplam 112 savaş uçağı üretildi.)

 - Bakırköy Çimento Fabrikası kuruldu.  

 1927

 - Uşak Şeker Fabrikası işletmeye açıldı.  

-Teşviki Sanayi Kanunu kabul edildi.  

- Bünyan Dokuma Fabrikası hizmete girdi.  

- Ankara - Kayseri demiryolu açıldı.

 - Emlak ve Eytam Bankası kuruldu.  

 - İstanbul Radyosu yayınlarına başladı.  

- Samsun - Havza - Amasya demiryolları açıldı.

- Bursa Dokumacılık Fabrikası açıldı.  

 - Eskişehir Bankası kuruldu.  

 - Ankara Arkeoloji Müzesi ve Sivas Müzesi kuruldu.  

 - Okullarda karma eğitime geçildi.  

 - İlk basketbol ligi düzenlendi.

 - Köy Öğretmen Okullarından ilki Kayseri'de açıldı.  

 - Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kağıt parası tedavüle çıkarıldı.

 - İzmir Müzesi açıldı.  

 - Ankara'da Çocuk Sarayı açıldı.  

1928

 -İlk düzenli radyo yayını İstanbul'da gerçekleştirildi.

 - Laiklik Cumhuriyetin temel ilkesi olarak kabul edildi.  

 - Anadolu Demiryolu Şirketi yabancılardan satın alındı.

 - Haydarpaşa-Eskişehir-Konya ve Yenice-Mersin Demiryolları yabancılardan satın alındı.

- Ankara Çimento Fabrikası açıldı.  

 - Türk Halkına okuma-yazma öğretmek için Millet Mektepleri açıldı. 1936'ya kadar 16-45 yaş arası yaklaşık 3 milyon kişiye temel eğitim verildi.)  

 - Ankara Numune Hastanesi açıldı.

 - Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü kuruldu.

 - Türk Eğitim Derneği (TED) Atatürk'ün koruyuculuğunda Ankara'da kuruldu.  

 - Türk Vatandaşlığı Yasası kabul edildi.

 - İstanbul Bomonti 'de Türk Mensucat Fabrikası hizmete girdi.

 - Amasya - Zile demiryolu açıldı.  1928 - Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki hakkındaki kanun kabul edildi.

- Malatya Elektrik Santralı açıldı.

 - İlk defa Kadınlar Mahkemelerde Avukat olarak görev aldılar.

 - Kütahya - Tavşanlı demiryolu açıldı.  

 - İstanbul'da Üsküdar, Bağlarbaşı ve Kısıklı'da tramvay hatları açıldı.

 - Ankara'nın ilk büyük oteli Ankara Palas açıldı.

1929

- Gaziantep'te Mensucat Fabrikası işletmeye açıldı.

-Mersin- Adana demiryolu yabancılardan satın alındı.  

 - Ankara ile İstanbul arasında telefon konuşmaları başladı.

 - Ayancık Kereste Fabrikası açıldı.  

 - Trabzon Vizera Hidroelektrik Santralı hizmete girdi.

  - İstanbul'da Fatih-Edirnekapı tramvay hattı hizmete girdi.

 - Anadolu-Bağdat, Mersin- Tarsus Demiryolları yabancılardan satın alındı.  

 - Haydarpaşa Limanı yabancılardan satın alındı.  

 - Kütahya- Emirler, Fevzipaşa-Gölbaşı demiryolları açıldı.

 - Deniz Ticaret Kanunu kabul edildi.

- Paşabahçe Rakı ve İspirto Fabrikası hizmete girdi.

1930

 - Yeni Türk harfleriyle ilk posta pulları basıldı.  

 - Ankara - Sivas Demiryolu Hattı ulaşıma açıldı.

 - Kadınlar Belediyelerde seçme ve seçilme hakkı kazandı.

 - Mecidiyeköy Likör ve Kanyak Fabrikası açıldı.

 - Ankara'da Ziraat Enstitüsü kuruldu.  1930 - Kayseri - Şarkışla demiryolu açıldı. 

 - Türkiye Gazeteciler Birliği kuruldu.

 - İstanbul Galata Köprüsü'nden 70 yıldan beri alınan köprü geçiş ücreti kaldırıldı.

1931

- Ankara Etnografya Müzesi halka açıldı.

 - Bursa- Mudanya demiryolu yabancılardan satın alındı.  

 - Gölbaşı - Malatya demiryolu açıldı.  

 - 10 ilde Bölge Sanat Okulları açıldı. 

 - Çocuk Esirgeme Kurumu kuruldu.  

 - Tekel Genel Müdürlüğü kuruldu.  

 - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kuruldu.

 - Uluslararası ölçü birimleri kabul edildi. 1931

1932

 - Türk Tarih Kurumu kuruldu.  

 - Devlet Sanayi Ofisi (DSO) kuruldu. 

 - Samsun- Sivas demiryolu açıldı.  

 - Diyarbakır Tekel Rakı Fabrikası işletmeye açıldı.  

 - Sanayi Teşvik Kanunu ile toplam 1473 işletme teşvikten yararlandırıldı.

 - İzmir Rıhtım İşletmesi yabancılardan satın alındı.

- Türkiye Sanayi Kredi Bankası kuruldu.

 - Kütahya - Balıkesir demiryolu açıldı.  

- Ulukışla - Niğde demiryolu açıldı.

 - Halkevleri açıldı. (1951'de Demokrat Parti-Adnan Menderes hükümetince kapatıldıklarında 478 Halkevi, 4322 Halk Odası vardı.)

 - Türk Dil Kurumu kuruldu.  

1933

 - Türkiye Milletler Cemiyetine üye oldu.

  - Eskişehir Şeker Fabrikası açıldı.  

 - Sümerbank resmen faaliyete geçti.  

- İstanbul - Ankara arasında düzenli uçak seferleri başladı.  

 - Adana-Fevzipaşa demiryolu açıldı.

 - Ulukışla - Kayseri demiryolu açıldı.

 1935

- Yerel Yönetimlere finansal yardım İller Bankası kuruldu.

- MTA Enstitüsü kuruldu.

- ETİBANK kuruldu.  

- Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. kuruldu.

 - Türkkuşu kuruldu.

 - İstanbul Rıhtım Şirketi yabancılardan satın alındı.

 - Ankara'da troleybüs hattı işletmeye açıldı.

 - Fevzipaşa - Ergani - Diyarbakır demiryolları açıldı.

 - İlk Arkeolojik kazılar Alacahöyük'te başladı.

 - Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası üretime başladı.

 - Zonguldak Türk Antrasit Fabrikası işletmeye açıldı.  

 - Afyon - Isparta demiryolu açıldı.

 - Sümerbank Kayseri Dokuma Fabrikası'nın açılışı yapıldı.

 - Ankara Mamak'ta Gaz Maskesi Fabrikası açıldı.

 - Ayasofya müze olarak ziyarete açıldı.  

  1936

- Ankara'da Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi açıldı.

-Kabotajın Deniz Yolları İdaresi'ne geçmesi sağlandı.

 - Ankara Çubuk Barajı açıldı.

 - Motreux Boğazlar Sözleşmesi imzalandı.  

 - Çanakkale ve İstanbul Boğazlarında askerden arındırılmış bölgelere Türk askerleri yerleştirildi.

 - Ankara'da Devlet Konservatuarı açıldı.  

 - Edirne-Sirkeci Şark Demiryolları yabancılardan satın alındı.

 - Haydarpaşa Numune Hastanesi hizmete girdi.  

 - Sümerbank Malatya İplik ve Bez Fabrikası kuruldu.

- İzmit Kağıt ve Karton Fabrikası hizmete girdi.

- Elazığ Şark Kromları İşletmesi kuruldu.

 - İzmir Enternasyonal Fuarı açıldı.  

 - İzmir Havagazı Şirketi yabancılardan satın alındı.

  - İstanbul Telefon Şirketi yabancılardan satın alındı.  

 - SEKA'nın İzmit'teki fabrikasında ilk kağıt üretildi.  

1937

 - Ankara 19 Mayıs Stadyumu hizmete açıldı.  

- Sümerbank Konya Ereğlisi Dokuma Fabrikası üretime başladı.

  - Ziraat Bankası Kanunu kabul edildi.  

- Kozlu Kömür İşletmeleri yabancılardan satın alındı.  

 - Çatalağzı - Zonguldak demiryolu açıldı.  

 - İstanbul Resim Heykel Müzesi açıldı.  

 - Ankara'da ilk Bira Fabrikası kuruldu.

 - Toprakkale - İskenderun demiryolu yabancılardan satın alındı.  

 - Ankara'da Motorlu Tayyarecilik Okulu açıldı.

 - Urfa'da Ceylanpınar Devlet Üretme Çiftliği açıldı.  

 - Sümerbank Nazilli Basma Fabrikası açıldı.

 - Denizbank kuruldu.  

- İstanbul ve Trakya Demiryolları yabancılardan satın alındı.  

 - Diyarbakır - Cizre Demiryolu açıldı.  

 1938

- Yozgat Termo-Elektrik Santralı hizmete verildi.  

 - Gemlik Suni İpek Fabrikası açıldı.  

- İzmir Telefon Şirketi yabancılardan satın alındı.

 - Ankara Radyoevi hizmete girdi.  

 - Divriği Demir Madenleri üretime başladı.

 - Bursa Merinos Fabrikası faaliyete geçti.

 - Murgul Bakır İşletmeleri satın alındı.

 - Türk askerleri Hatay'a girdi.

 - Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü kuruldu.

 - Devlet Havayolları Genel Müdürlüğü kuruldu.

 - Eskişehir İspirto Fabrikası açıldı.

 - İstanbul Elektrik Şirketi yabancılardan satın alındı.

 - Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) kuruldu.

 - Sivas - Erzincan demiryolu açıldı.

1939

 - Giresun'da Fiskobirlik kuruldu.  

 - Ergani Bakır İşletmesi hizmete girdi.

- Karabük Demir Çelik Kok Fabrikası üretime başladı.

- İstanbul'da yabancıların işlettiği Tramvay Şirketi tesislerini hükümete devretti.  - İstanbul'daki Tünel İşletmesi tüm tesislerini hükümete devretti.

 - Bursa ve Mersin elektrik tesisleri devletleştirildi.

 - Adana Elektrik Şirketi devletleştirildi.

  - Sivas Demiryolu Makinaları Fabrikası kuruldu.

 - Aydın'da 4000 köylüye toprak dağıtıldı.

 - İstanbul'da İETT kuruldu.

- Fransız askerleri Hatay'dan çıkartıldı, Hatay Türkiye'ye katıldı.

 - Karabük Demir Çelik Fabrikası Yüksek Fırınları hizmete girdi.

 - Ankara Havagazı Şirketi devletleştirildi.

 - Karabük Demir Çelik Boru Fabrikaları hizmete girdi.

 - Milli Piyango İdaresi kuruldu.

 - Unkapanı Atatürk Köprüsü açıldı.

 - İlk Türk denizaltısı Haliç'te denize indirildi.

 - Sivas - Erzurum demiryolu açıldı. (Cumhuriyetin ilk 15 yılında yapılan demiryolu 3.000 km.ye ulaştı.)

1940

 - Tekirdağ Şarap Fabrikası hizmete açıldı. Kozabirlik kuruldu.

 - Türk Petrol Şirketi kuruldu.

 - Köy Enstitüleri kuruldu. (Toplam sayısı 21'i bulan köy enstitüleri 1954 yılında Adnan Menderes Hükümeti tarafından tamamen kapatıldı.)

 - İstanbul Radyo İstasyonu hizmete girdi.

 - Ereğli Kömür İşletmesi kuruldu.

 - Haliçte yapılan İkinci Türk denizaltısı donanmaya katıldı.

 - Taksim Gezi Parkı İstanbul'da açıldı.

 - Eğitim amaçlı Halk Odaları kuruldu. İlk etapta 141 Halk Odası açıldı.

 - Ankara'da Milli Halk Kütüphanesi açıldı.

1941

 - Garp Linyitleri İşletmesi kuruldu.

- Gebere Barajı açıldı.

 - Petrol Ofisi kuruldu.

 - Türk Hava Kurumu Ankara'da uçak fabrikası kurdu.

 - THY Yurtiçi uçuş merkezlerini 11'e çıkardı.

1942

- Elazığ'da Cüzzam Hastanesi açıldı.

 - Ankara Etimesgut'ta üretilen ilk Türk uçağı deneme uçuşları yaptı.

 - Türk Devrim Tarihi Enstitüsü kuruldu.

- İlköğretim seferberliği başladı.

 - Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü açıldı.

- Dalaman ve Hatay Devlet Üretme Çiftlikleri kuruldu.

 - Bursa, Denizli, Mersin, Çorum ve Urfa'da Kız Sanat Enstitüleri açıldı.

 - İlk büyük Türk ilaç fabrikası Eczacıbaşı İlaç Fabrikası Levent'te açıldı.

1943

- Atatürk Devrim Müzesi açıldı.

 - Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf Odaları ve Ticaret Borsası Kanunu kabul edildi.

 - Zonguldak - Kozlu demiryolu açıldı.

 - İstanbul'da Atatürk Bulvarı açıldı.

 - Ankara'da Gençlik Parkı açıldı.

 - Diyarbakır - Batman Demiryolu açıldı.

 - Seyhan Regülatörü açıldı.

 - Sivas Çimento Fabrikası açıldı.

- İstanbul Yüzme İhtisas Kulübü kuruldu.

 - İstanbul'da Yıldız Parkı açıldı.

1944

 - Ankara Fen Fakültesi açıldı.

- Türkiye Zirai Donatım Kurumu (TZDK) kuruldu.

 - İzmit Klor Alkali Fabrikası hizmete girdi.

 - İzmit Selüloz Fabrikaları işletmeye alındı.

 - Türk Hava Kurumu'nun Ankara'daki uçak fabrikasında 140 eğitim uçağı, ambulans uçakları ve çok sayıda planör üretildi. (Ankara, Kayseri ve Eskişehir'deki Uçak ve Uçak Motoru Fabrikalarının tamamı 1950'li yıllarda Adnan Menderes hükümeti tarafından kapatılmıştır.)

 - İzmit'te Gazete ve Sigara Kağıdı Fabrikası açıldı.

 - Yeşilköy'de yerli sermaye ile üretilen ilk Türk özel yolcu uçağının denemesi yapıldı.

 - Anıtkabir'in temeli atıldı.

 - İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) kuruldu.

 - Mersin Limanı hizmete açıldı.

 - Gaziantep Havaalanı açıldı.

 - Fevzipaşa - Malatya, Diyarbakır - Kurtalan demiryolu hizmete girdi.

 - Sakarya'da Ziraat Alet ve Makinaları Fabrikası üretime başladı

1945

- İzmir'de Yüksek Ekonomi ve Ticaret Okulu açıldı.

 - Şirketi Hayriye devlet tarafından satın alındı.

 - Türkiye Birleşmiş Milletler’ e kurucu üye olarak katıldı.

 - İskenderun Limanı hizmete girdi.

 - Türkiye ilk defa yerli ampul üretimine başladı.

 - Balıkesir, Van, Rize, Erzurum, Erzincan ve Çankırı'da lise ve enstitüler açıldı.  - Çiftçiyi ve Köylüyü Topraklandırma Kanunu kabul edildi.

 - Ormanlar koruma amacıyla devletin mülkiyetine geçti.

1946

 - İstanbul -Londra, İstanbul - Paris uçak seferleri başladı.

 - İş ve İşçi Bulma Kurumu kuruldu.

 - İşçi Sigortaları Kurumu yürürlüğe girdi.

 - İstanbul - Ankara arasında yataklı tren seferleri başladı.

 - Ankara Üniversitesi kuruldu.

 - Elazığ Tekel Şarap Fabrikası açıldı.

 - İstanbul ve Ankara Gazeteciler Cemiyeti kuruldu.

1947

 - Türkiye'nin ilk çok partili seçimleri yapıldı.

- Heybeliada Senatoryumu hizmete girdi.

 - İstanbul Açıkhava Tiyatrosu açıldı.

 - İşçi ve İşveren Sendikaları Kanunu kabul edildi.

 - Palu - Genç demiryolu açıldı.

 - Türkiye Dünya Sağlık Örgütüne üye oldu.

 - Rize Çay Fabrikası hizmete girdi.

 - Eskişehir Demiryolu Takım Fabrikası hizmete girdi.

 1948

- İstanbul'da İnönü Stadyumu açıldı.

- Köprüağzı - Maraş demiryolu açıldı. (Açılan son demiryolu hattı oldu, 1950 DP-Adnan Menderes hükümetinden itibaren demiryolu yapımları durduruldu.) 8 - Çatalağzı Termik Santralı hizmete girdi.

 - Türkiye Milli Talebe Federasyonu kuruldu.

 - Milli Kütüphane hizmete girdi. 

1949

 - Ankara Etimesgut'ta kurulan Uçak Motor Fabrikası hizmete girdi.

-Porsuk Barajı açıldı.

 - Emekli Sandığı kuruldu.  

 - Türkiye İnsan Hakları Bildirgesini onayladı.

 - Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü kuruldu.

 - İstanbul'da Kartal- Yalova araba vapuru hattı açıldı.

 - Sümerbank Ateş Tuğla Fabrikası Filyos 'ta açıldı.

 - Muş'ta Alparslan Devlet Üretme Çiftliği kuruldu.  

 - Murgul Bakır İşletmeleri üretime başladı. 

- Türkiye Avrupa Konseyi'ne kabul edildi.

     1923 - 1950 arasında tüm bu eserler yaratılırken ve yatırımlar gerçekleştirilirken tek kuruş bile borç alınmamıştır. Borç alınmadığı gibi Osmanlı'nın bıraktığı Düyun-u Umumiye borçları da ödenmiştir. 1929 -1932 arası dünya tarihinde şu ana kadar yaşanan en büyük kriz olan "Dünya Ekonomik Bunalımı" dönemidir. 1939 - 1945 arası tüm dünyanın yıkıma sürüklendiği II. Dünya Savaşı dönemidir. Bu dönemde tüm dünya kana bulanırken ve komşu ülkelerde bile milyonlarca insan ölürken, Türk vatandaşlarının burnu bile kanamamıştır.

     Türkiye'nin çok partili sisteme geçişi 1946-1950 yıllarında olmuş.14 Mayıs 1950 Genel seçimlerine CHP, DP katılmış, seçimde DP 408 milletvekili kazanmış Adnan Menderes Başbakan, Celal Bayar'da Cumhurbaşkanı olmuştu. CHP ise 69 milletvekili kazanmış Türkiye'de çok partili hayat başlamıştı.Tek partili dönemde Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık yapan Türkiye'nin çok partili hayata geçişinin en önemli ismi, kahramanı olan İsmet İnönü 14 Mayıs 1950 seçimlerinde ağır bir yenilgiye uğradığında " Bu yenilgi benim en büyük zaferimdir." diyerek Mustafa Kemal Atatürk ve kendisinin hep ulaşmak istediği demokrasiye geçmenin verdiği mutluluğu ifade etmiştir.

     Türkiye’ de çok partili hayata geçilmesi halkta demokratik bilincin oluşması ve demokratik teamüllerin yerleşmesi açısından çok faydalı ve işlevsel olmuştur.

    Türkiye 'de çok partili rejimle 1950-2017 yıllarında 10'un üzerinde hükümet kurulmuş, bu hükümetler tarafından ülkeye iyisiyle kötüsüyle birçok hizmetler yapılmış fakat Türkiye'nin demokrasisi sağlıklı inşa edilemediğinden demokratik rejim 3 defa askeri müdahalelerce kesintiye uğramıştır.

    Çok partili yaşam süresince siyasi partiler kendi program ve mesajlarını öne çıkarmak yerine karşı tarafı çoğu kez kişilikleri ve özel hayatları dâhil olmak üzere kötüleyerek oy almayı öngören bir mücadele şeklini tercih etmişler. İktidar ve muhalefet partilerinin liderleri birbiriyle görüşmez, konuşmaz, el sıkışmaz olmuşlar . Bu çarpık mücadele, toplumu bölerek  toplumun kavga ve çatışmalara sürüklenmesine yol açmış,siyasi düşünce farklılıklarından dolayı caddeler, mahalleler bölünmüştür. Her iki taraftan binlerce genç hayatlarını kaybederken ölenlerin çocukları yetim, aileleri perişan olmuştu.

  Demokrasinin vazgeçilmezi, olmazsa olmazı sivil toplum örgütleri ideolojik yaklaşım içinde olmuş, toplum çıkarlarını gözetmek yerine   birtakım marjinal ideolojik gurupların sözcülüğünü yapmışlardır.

   Her yere Mustafa Kemal Atatürk'ün büstleri dikilip altına sözlerini yazmış. Sonra tam tersini yapıp onun yaptığı devrimleri, söylev ve demeçlerini ele alıp ilke ve devrimlerini hayata geçirme çabası içerisine hiç kimse girmemiştir.

   Ne acıdır ki bugün Türkiye Cumhuriyeti demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olmak yerine çok seslilik bitmiş, bazı partiler tek alternatif gibi gösterilerek demokrasiyi, çoğunluğu diktatörlüğe çevirdik.

  Günümüzde artık siyaset Başkan üzerinden okunuyor. Başkan, siyasal sistemin temel aktörü, belirleyicisi konumundadır.

     Sonuç olarak, hepimiz milletçe aklımızı başımıza alalım. Tarihten ders çıkararak bu hataları tekrarlamamak üzere Mustafa Kemal Atatürk'ün kurduğu Türkiye Cumhuriyeti’ni onun ilke ve inkılaplarından sapmadan gelecek nesillere çağdaş bir ülke olarak bırakalım.

   Bu duygu ve düşünceler içinde Türkiye Cumhuriyeti'nin kalkınması ve gelişmesi sadece bir kişinin azmi ve çalışması ile değil bütün milletin azim ve emelleriyle olacaktır. Cumhuriyet Bayramı’nız kutlu olsun.

DİĞER YAZILAR